راه اندازی مرکز اطلاعات طوفان های گرد و غبار در غرب آسیا

به گزارش صندلی سبز؛نشست پایش گرد و غبار در منطقه منا(خاورمیانه و شمال آفریقا) با موضوع مقابله با بیابان زائی و طوفان های گردوغبار در منطقه منا به منظور جستجوی راه های افزایش همکاری بین دولت ها با میزبانی مشترک فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی و مجلس فنلاند امروز (دوشنبه17 بهمن ماه) به صورت برخط برگزار شد.

در این نشست، پیام رئیس مجلس شورای اسلامی به صورت ویدئو پخش شد، سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، علی نیکزاد ثمرین نایب رئیس مجلس، سحر تاج بخش رئیس سازمان هواشناسی کشور و علی محمد طهماسبی بیرگانی مشاور رئیس سازمان و دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار مطالبی مطرح کردند.

در این نشست، سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی بیان کرد: خدمت همگی شما عرض سلام و آرزوی سلامتی دارم چه همکارانی که در این نشست حضور دارند و چه همکارانی که از طریق وبینار و امواج ما را می بینند از اینکه مجدد چهره دوستانم را در نشست تورکو، پیش تر با هم آشنا شده بودیم می بینم خیلی خوشحالم و ابراز خوشوقتی دارم و از آشنایی با عزیزانی که در این نشست با هم گفت وگو خواهیم کرد.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس تاکید کرد:  اتفاق تلخ رخ داده در کشورهای ترکیه و سوریه، ناراحت کننده بود، ضمن عرض تسلیت به مردم عزیز این دو کشور، با همکاران ترک و سوری خود ابراز همدردی می کنم. امیدوارم از این پس شاهد اتفاقات ناگواری از این دست در هیچ کجای جهان نباشیم.

وی ادامه داد: خشم طبیعت گاهی از طریق بلایای طبیعی خود را نشان می دهد مثل سیل، زلزله، طوفان های عظیم و البته گرد و غبار. در این مسیر آسیب ها بیشتر متوجه مردمی خواهد بود که آگاهی و آمادگی لازم را از قبل کسب نکرده اند و این نگران کننده است.

این نماینده مجلس در ادامه اظهار داشت: عوامل و پیشران های ایجاد طوفان های گرد و غبار در منطقه منا به همراه خشکسالی، تخریب سرزمین، بیابان زایی و فرسایش بادی در حال گسترش است، سال ها است که این موضوع و تبعات آن گریبانگیر جهان شده است و هر روز که از این پدیده می گذرد، خسارت آن در سلامت انسان، محیط زیست و جنبه های اقتصادی و اجتماعی بیشتر می شود، خسارتی که بعضا جبران ناپذیر است.

رفیعی افزود: از طرفی جوامع ساکن در منطقه منا طی هزاران سال سازگاری با طبیعت، تفکیک ها و مکانیزم هایی را به صورت بومی برای مقابل با این محدودیت های اقلیمی توسعه داده اند و به تعبیری منطقه منا ذخیره با ارزشی از دانش بومی و نهادین و ساختاری است که چنانچه حفظ شده و در دسترس قرار گیرد می تواند سهم مهمی در تلاش ها برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی داشته باشد. راجع به چالش های تغییرات اقلیمی صحبت زیاد شده و منابع علمی، تحقیقاتی و اجتماعی در اختیار است و از آنجایی که یکی از پیامدهای تغییرات اقلیمی وقوع گرد و غبار بوده و در اکثر مذاکرات و رسانه ها بیان می شود لذا برای همگی عزیزان آشنا است.

وی اظهار داشت: در دیدارها و برنامه های دوجانبه یا چندجانبه دیپلماسی موضوع گردو غبار مکرر عنوان می شود و اتفاقا اقدامات خوبی هم رخ داده است. در این راستا اهتمام برخی سازمان های بین المللی UNDP و UNEP، ESCAP و FAO قابل توجه است. اما با تشدید این پدیده در دهه اخیر لزوم اتخاذ راهکارهای مناسب خصوصا تدوین اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای در جهت کاهش اثرات این پدیده در سطح منطقه کاملا ضروری به نظر می رسد با توجه به این که وقوع پدیده های محیط زیستی مرز نمی شناسد اقدام مشترک و منسجم در کنترل آسیب های پدیده های مخرب و ویران گر کمک کننده است.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از مهم ترین همکاری های مدیریت این پدیده شناسایی کانون های مولد گرد و غبار ایجاد سامانه پایش گرد و غبار در منطقه است. سامانه ای که علاوه بر اینکه از ابزار و روش های تحویل ماهواره ای استفاده می کند از مراکز رصد و پایش زمینی هم همزمان بهره بگیرد.

این نماینده مجلس ادامه داد: موضوع مدیریت گرد و غبار در جامعه علمی ایران موضوع جذاب و قابل توجهی است که تحقیقات و مطالعات فراوانی پیرامون آن انجام شده و ابزارهای متعددی از قبیل انواع مدل سازی ها، تحلیل ها و سنیوپتیک ها و بهره گیری از خدمات GIS مطرح شده است اما در همه آن ها ایجاد مرکز منطقه ای پایش یک امر لازم و ضروری شناخته شده است در واقع باید یک مدل منطقه ای و ناحیه ای اعمال گردد که اعتبار بالایی به روش ها بدهد. یکی از مهم ترین محدودیت ها در منطقه کمبود ایستگاه های سنجش است که چالش های برخی کشورهای منطقه، این مهم را به تاخیر انداخته است.

وی تاکید کرد: چالش هایی مثل جنگ و درآمدهای متوسط و عدم امنیت کافی که باعث شده برنامه بلندمدتی برای این مسئله تدوین نشود و البته مشکل کشور ما، تحریم های مکرر که توان برنامه ریزی را برای ما با مشکلات فراوانی مواجه کرده است اما در عین حال موضوع سیاستگذاری های کلان در حوزه کانون های گرد و غبار، فرسایش خاک، کاهش رطوبت نسبی خاک، پایداری گرد وغبار در منطقه، توجه به منابع آب منطقه و نظامات استفاده بهینه از آن ها، موثرسازی نقش پارلمان ها در مساله گرد و غبار، چگونگی همکاری میان پارلمان ها و دولت های منطقه، بهبود سلامت زندگی مردم منطقه و کاهش مهاجرت های اقلیمی، به کارگیری فناوری های جدید برای تثبیت کانون های گرد وغبار و نحوه حمایت نشست هلسینکی از موارد قابل بحث در جلسه امروز است.

به گزارش خانه ملت،پس از آن علی نیکزاد ثمرین نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در ابتدا اجازه می خواهم تشکر خود را از برگزاری این جلسه مهم ابراز کنم و خرسندی خود از مشارکت در این جلسه و ارائه نقطه نظرات کشورم نسبت به پدیده طوفان های گرد و غبار را به اطلاع شما برسانم، اظهار داشت: عمده ترین اهداف ملی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با پدیده گرد و غبار توانمندسازی کشور در پیش بینی، پیشگیری مدیریت و کنترل و کاهش آثار زیانبار پدیده گرد و غبار با تبیین سیاست ها و برنامه ها در سطوح محلی ملی و منطقه ای و توسعه همکاری های دو و چند جانبه منطقه ای و بین المللی به منظور مهار و جلوگیری از پدیده گرد و غبار با اولویت کشورهای منشاء و متاثر از این پدیده و ارتقاء سطح دانش عمومی در مقابله و کاهش اثرات سوء پدیده گرد و غبار است.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: چارچوب کلی سیاست های مقابله با پدیده گرد و غبار به دو دسته سیاست هایی برمبنای کنترل کانون ها و سیاست هایی برمبنای کاهش آثار دسته بندی می شود سیاست های گروه اول قبل از وقوع طوفان گرد و غبار و برخاستن آن عمل می کند و سعی در جلوگیری آن دارند. سیاست های گروه دوم اصل را بر کاهش اثرات آن و محافظت از جوامع بعد از وقوع می گذارند.

وی اظهار داشت: اجازه می خواهم به ظرفیت های بین المللی موجود جهت مقابله با پدیده گرد و غبار بصورت فهرست وار بشرح ذیل اشاره کنم؛ قطعنامه مبارزه با طوفانهای گرد و غبار در سال ۲۰۱۵ با ابتکار جمهوری اسلامی ایران مطرح شد و تاکنون به صورت سالانه در کمیته دوم و مجمع عمومی بررسی، به روزرسانی و نهایتا به تصویب اعضاء سازمان ملل می رسد.

نیکزاد افزود: گزارش دبیرکل سازمان ملل در خصوص مقابله با طوفان های گرد و غبار از سال ۲۰۱۸ به صورت سالانه جزئیات فعالیت ها و تحولات در این زمینه را ارائه می دهد. مرکز توسعه ی مدیریت اطلاعات بلایا در منطقه ی آسیا و اقیانوسیه در چارچوب کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و پاسیفیک در تهران مستقر شده است با ابتکار و پیگیری جمهوری اسلامی ایران برنامه عمل منطقه ای در خصوص گرد و غبار در سطح آسیا پاسفیک به تصویب اعضا رسیده و به زودی اجرایی می شود.

نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس به چهارمین ظرفیت های بین المللی موجود برای مقابله با پدیده گرد و غبار اشاره کرد و گفت: ائتلاف سازمان ملل جهت مبارزه با طوفان‌های گرد و غبار UN Coalition to Combat Sand and Dust Storms با ابتکار جمهوری اسلامی ایران طراحی پیگیری و در نهایت در سپتامبر ۲۰۱۹ در چارچوب چهاردهمین نشست اعضای کنوانسیون مقابله با بیابان زایی در دهلی نو رسماً راه اندازی شد. هدف از تأسیس آن تقویت همکاری های بین المللی در مقابله با طوفان های، گرد و غبار بسیج منابع مالی برای این همکاری ها هم افزایی کشورها و سازمان‌های تخصصی درگیر در مقابله با طوفان های گردوغبار توسعه سیستم های پیش آگاهی و هشدار کاهش آثار این طوفان ها بر سلامت و بهداشت محیط زیست و فعالیت های اقتصادی بر مبنای برنامه عمل بین المللی است که ائتلاف وظیفه تدوین آن را بر عهده دارد.

وی به آخرین ظرفیت مذکور اشاره کرد و گفت: برگزاری نشست ها و کنفرانس های منطقه ای و بین المللی که مورد اخیر آن برگزاری نشست وزرای محیط زیست منطقه در ۲۱ تیر ۱۴۰۱ در تهران و پذیرش اعلامیه تهران است.

نیکزاد اظهار داشت: در پایان مایلم به فعالیت‌های مستقیم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با پدیده گرد و غبار اشاره کوتاهی کنم، جمهوری اسلامی ایران در موضوع مقابله با پدیده گرد و غبار از کشورهای پیشرو در منطقه و سازمان‌های بین المللی است نقش جمهوری اسلامی ایران در ظرفیت سازی های فوق قابل ملاحظه است. جمهوری اسلامی ایران در اکثر نشست های محیط زیستی و حقوقی به دنبال جریان سازی ضرورت مقابله با طوفان های گرد و غبار است نظیر جلسات اسکاپ و اپدیم یونپ نشست های سالانه کنوانسیون های محیط زیستی همچون بیابان زدایی و تالاب و جلسات مجمع جنگل و اخیراً در نشست آلکو در دهلی ایده شکل گیری سند بین المللی الزام آور برای مقابله با طوفان های گرد و غبار در صورت همراهی کشورهای منطقه و دول همفکر را توصیه کرده است. این در حالی است که تاکنون هیچ سند الزام آور جهانی در این رابطه تدوین و تنظیم نشده است.

وی تاکید کرد: وبینار "بهبود درک و گسترش همکاری منطقه ای در خصوص طوفان های گرد و غبار" با مشارکت مرکز منطقه ای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا از اسکاپ و مرکز عربی سیاست های تغییر اقلیم از آسکوآ در چارچوب کارگروه همکاری و میانجی گری منطقه ای ائتلاف سازمان ملل جهت مبارزه با طوفان های گرد و غبار در تیر ۱۴۰۰ برگزار شد.

نایب رئیس مجلس عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران تشریک مساعی کشورهای کمربند گرد و غبار از شمال افریقا تا چین جهت مدیریت پیشگیری مقابله و سازگاری با این پدیده طبیعی که در اثر فعالیت های انسانی و تغییر اقلیم تشدید یافته است را ضروری می داند از این رو طرح موضوع مقابله با گرد و غبار در اسکوا که کشورهای عربی غرب آسیا عضو آن هستند و همکاری اسکوا با اپدیم در این موضوع را پیشنهاد می دهد.

نیکزاد همچنین گفت: شکل گیری و راه اندازی مرکز اطلاعات طوفان های گرد و غبار در غرب آسیا از سوی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در دست پیگیری است همچنین شکل گیری و راه اندازی صندوق منطقه ای به منظور حمایت مالی از پروژه های مشترک برای مقابله با طوفان های گرد و غبار در چارچوب اعلامیه تهران مورخ ۲۱ تیر ۱۴۰۱ از سوی جمهوری اسلامی ایران در دست بررسی است.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد در سال ۲۰۲۳ کنفرانس بین المللی مقابله با طوفان های گرد و غبار را در تهران برگزار کند برگزاری این کنفرانس در قطعنامه هفتاد و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل که به تصویب اعضاء رسید پیش بینی شده است.

همچنین علی محمد طهماسبی بیرگانی مشاور رئیس سازمان و دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار نیز تاکید کرد: تشکیل صندوق منطقه ای گرد و غبار برای پشتیبانی از مقابله با این پدیده و کارگروه فنی متشکل از کشورها با منافع ایران و همکاری کشورهای منطقه کلید خورده است و در نظر داریم تا سال 2023 این دو موضوع به سرانجام برسد.

وی بیان کرد: دو کشور سوریه و عراق برای ما منشأ تولید گرد و غبار است که به زودی و تا یک ماه آینده تصمیمات عملیاتی پیروی تفاهمنامه های بین کشورها مورد پیگیری قرار می گیرد. ایران 60 سال است که در خصوص مقابله با پدیده گرد و غبار فعالیت می کند و آمادگی برای انتقال فناوری و دانش مقابله با گرد و غبار را داریم.

رفیعی در جمع بندی این نشست گفت: مهار گرد و غبار، آسیب ها و ضرر و زیان آن بر همه روشن است باید هدف کلی داشته باشیم، از این رو عملیاتی کردن راهکارهایی که به کنترل گرد و غبار کمک کند و اثرات ناشی از آن را کاهش دهد ضروری است که در اولین اقدام مکانیزم آگاهی را باید داشته باشیم  و در همه کشورهای گرد و غبار خیز منطقه سنجش زمینی استقرار پیدا کند تا آگاهی ها را معتبر کند و سپس وارد فاز مهار و کنترل گرد و غبار شویم.

وی تاکید کرد: از این رو پیشنهاد می شود سازمان یا آژانس همکاری پارلمانی تاسیس شود چرا که باید تصمیم ما در پارلمان ها موثر باشد و صرفا به رفت و آمد و مذاکرات سیاسی محدود نشود، همچنین از ظرفیت های محیط زیست و دستگاه های حمایت کننده استفاده شود و در راستای تامین زیر ساخت ها اقدام گردد.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: البته پیشنهاد عملیاتی "ساز و کارهای مکانیزم ایجاد مرکز پایش منطقه در کشورهای مبتلا به گرد و غبار" ذیل پیشنهاد سازمان یا آژانس همکاری پارلمانی تعریف می شود.

در ادامه این نشست دکتر سحر تاج بخش رئیس سازمان هواشناسی کشور، مطالبی در خصوص اقدامات ایران در زمینه مقابله با پدیده گرد و غبار و کسب دانش و فناوری بومی به زبان انگلیسی بیان کرد که مورد توجه سایر اعضای نشست شد و مقرر شد مطالب رئیس سازمان هواشناسی در اختیار سایر نمایندگان پارلمان های شرکت کننده در این نشست قرار گیرد.